سرور چیست؟ بیشتر از هر زمان دیگری، سرورها به عنوان اساس حیاتیِ فناوری اطلاعات و ارتباطات محسوب می‌شوند. آنها اصلی‌ترین عامل در ارائه خدمات آنلاین، ذخیره‌سازی داده‌ها، اجرای برنامه‌ها و محیط‌های مجازی، و بسیاری دیگر از فعالیت‌های دیجیتالی هستند. از سایت‌های وب کوچک تا شبکه‌های اجتماعی بزرگ، از نرم‌افزارهای کاربردی تا بازی‌های آنلاین پرآوازه، همه به سرورها برای فراهم کردن خدمات و کارکردهای خود نیاز دارند.
در این مقاله از زینت ، ما به بررسی مفهوم و اهمیت سرورها می‌پردازیم. از انواع مختلف سرورها گرفته تا نقش آنها در توسعه فناوری، این مقاله سعی دارد به شما یک نگاه جامع و روشن به دنیای پشت پرده فناوری اطلاعات ارائه دهد.
معنی سرور چیست؟
معنی سرور چیست؟ سرور در فارسی به معنی سرویس دهنده ذکر شده است. در پاسخ سوال server به چه معناست باید گفت، کامپیوتری همیشه روشن و قدرتمند است که کاربران در زمان‌های متفاوت، از آن انتظار پاسخ به درخواست‌های خود را دارند. تاریخچه سرورها از سال ۱۹۸۱ تا کنون به ثبت رسیده است. در ادامه این مقاله با معنی سرور آشنا می‌شویم.
زمانی که دسترسی به سرور تنها در محدوده یک شبکه داخلی باشد، آنرا سرور شبکه می‌نامند. به این معنا که تمامی کامپیوترهای موجود در این شبکه، از سرور فرمان می‌گیرند و نیازهای تحت شبکه خود را به کمک آن تامین می‌کنند.
حال اگر گستره این شبکه را کمی بیشتر و تشکیل شده از تمام کامپیوترهایی که از طریق اینترنت به هم وصل شده‌اند بدانیم، با گروه بسیار بزرگی از کامپیوترهای همیشه روشن و در دسترس از طریق اینترنت، روبرو هستیم. سرورهای اینترنتی، اطلاعاتی که در هر زمان از شبانه‌روز بر روی پهنای اینترنت جستجو می‌شوند را، در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
انواع سرورها از نظر تخصیص منابع کدامند؟
عبارت سرور می‌تواند به یک سیستم فیزیکی، سیستم مجازی یا نرم‌افزاری که خدمات سرور را انجام می‌دهد، اشاره کند. نحوه عملکرد سرور بسته به نحوه استفاده از کلمه سرور به طور قابل توجهی متفاوت است.
سرورهای فیزیکی یا سرور اختصاصی
سرور فیزیکی مانند کامپیوتری است که به عنوان سرویس‌دهنده در برابر کلاینت عمل می‌کند و اطلاعات روی آن ذخیره می‌شود؛ به این معنی که کانفیگ یا تنظیمات آن مانند کامپیوتر شخصی نیست. در بخش بعدی به تفاوت بین سرور و کامپیوتر شخصی خواهیم پرداخت.
به سرور فیزیکی، سرور اختصاصی نیز می‌گویند. در واقع، سرور اختصاصی تنها برای یک کاربر استفاده می‌شود و از امنیت بسیار بالایی برخوردار است.
سرور مجازی یا VPS چیست؟
سرور مجازی نوعی از سرور است که به آن VPS (مخفف Virtual Private Server) نیز گفته می‌شود. سرور مجازی نیز مانند سرور فیزیکی، شامل سیستم‌عامل و برنامه‌های کاربردی است. VPS یا همان سرور مجازی، از فناوری مجازی‌ساز برای تقسیم سرور به چندین بخش استفاده می‌کند که هر کدام از این بخش‌ها یک سرور مجازی و مختص به یک کاربر است. تمامی منابع هر سرور مجازی کاملا اختصاصی است و سرورهای مجازی موجود در یک سرور فیزیکی، منابع را با یکدیگر به اشتراک نمی‌گذارند.
برای ایجاد سرور مجازی (vps)، از تکنولوژی مجازی‌سازی استفاده می‌شود که یک سرور فیزیکی را به چند سرور مجازی با منابع مجزا تقسیم می‌کند. در واقع، با نصب یک نرم‌افزار سبک مجازی‌ساز روی سرور فیزیکی، آن سرور به میزبان سرورهای مجازی تقسیم می‌شود.
شما از سرور فیزیکی و سرور مجازی می‌توانید به عنوان سرویس میزبانی وبسایت، اپلیکیشن و هر پلتفرم آنلاین دیگری استفاده کنید و اطلاعات پلتفرم خود را روی آن ذخیره کنید. برای مدیریت سرور، یک کنترل‌پنل در اختیار شما قرار می‌گیرد که می‌توانید با استفاده از آن سرور، منابع و اطلاعات خود را مدیریت کنید.
هاست اشتراکی
هاست اشتراکی، نوعی سرویس میزبانی وبسایت است که در این روش، چند وبسایت روی یک سرور میزبانی می‌شوند و منابع سرور را به صورت اشتراکی استفاده می‌کنند. در واقع، سرور فیزیکی در این روش به چند هاست اشتراکی تقسیم می‌شود و هر هاست در اختیار یک کاربر قرار می‌گیرد. در هاست اشتراکی منابع سرور به صورت اشتراکی استفاده می‌شود.
سرورها چه وظایفی دارند؟
در علم کامپیوتر، سرور (Server) محصولی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری است که سرویس یا خدمتی را در اختیار برنامه‌ها یا دستگاه‌های دیگر (Client یا مشتریان) قرار می‌دهد. سرورها اغلب قدرتمندتر و قابل اعتمادتر از کامپیوترهای شخصی هستند و می‌توانند تعداد بیشتری از کاربران را به صورت همزمان پشتیبانی کنند. به طور کلی خدمات و برنامه‌هایی که این تجهیزات به سازمان‌ها و مشاغل ارائه می‌دهند، شامل موارد زیر است:
برنامه‌هایی مانند:
- ایمیل
- وب سرور
- پایگاه داده
- سرورهای بازی
خدماتی شامل:
- ذخیره فایل
- امنیت شبکه
- مدیریت سیستم
- و…
سرور چگونه کار می‌کند؟
مراحل کلی نحوه کار سرور به شرح زیر است:
1- دریافت درخواست: سرور منتظر درخواست‌هایی از جانب کلاینت‌ها می‌ماند. این درخواست‌ها می‌توانند از طریق شبکه یا به صورت محلی ارسال شوند. (به عنوان مثال، سرچ آدرس وب سایت در مرورگر کلاینت)
2- پردازش درخواست: سرور درخواست ارسال شده را تجزیه و تحلیل می‌کند و وظایف لازم برای انجام آن را تعیین می‌کند. (سرور آدرس وب سایت را بررسی و تعیین می‌کند چه اقداماتی برای برآورد کردن این درخواست باید انجام شود.)
3- دسترسی به منابع: سرور به منابع مورد نیاز برای انجام وظایف، مانند اطلاعات ذخیره‌شده، برنامه‌های کاربردی و پایگاه‌های داده، دسترسی پیدا می‌کند. (سرور به فایل‌های وب سایت مانند تصاویر، اسکریپت، HTML و … دسترسی پیدا می‌کند.)
4- انجام وظایف: سرور وظایف لازم را مطابق با درخواست کلاینت انجام می‌دهد. (سرور فایل‌های جمع‌آوری شده را به فرمت سازگار با مرورگر شما ارسال می‌کند.)
5- ارسال پاسخ: سرور پاسخ را به صورت داده یا سرویس به کلاینت ارسال می‌کند. (مرورگر پاسخ را از سرور دریافت و محتوای وب را به شما نشان می‌دهد.)
6- ثبت وقایع: سرور اطلاعات مربوط به درخواست و پاسخ را در logها ثبت می‌کند. (برای عیب‌یابی مشکلات، تجزیه و تحلیل ترافیک و … اطلاعات مربوط به درخواست و پاسخ در لاگ ثبت می‌شود.)
در این شش مرحله سعی کردیم به زبان ساده نحوه کار سرور را بیان کنیم، در واقعیت وظایف سرور بسیار پیچیده‌تر است و تجزیه و تحلیل و محاسبات بسیار پیشرفته توسط سرورها انجام می‌شود.
آشنایی با اجزاء سرور
سرورهای فیزیکی از قطعات سخت افزاری زیر تشکیل شده اند :
پردازنده (Processor/CPU)
پردازنده یا واحد پردازش مرکزی (CPU)، عملیات محاسباتی را در سرور انجام می‌دهد. این قطعه مسئول اجرای دستورات و عملیات پردازشی است و تعیین کننده سرعت و قدرت پردازش سرور است.
حافظه (Memory/RAM)
رم یا حافظه تصادفی قابل دسترس (RAM)، بخشی از سرور است که برای ذخیره و دسترسی سریع به داده‌ها و برنامه‌ها استفاده می‌شود. حافظه RAM، اطلاعاتی را که در حال استفاده توسط پردازنده هستند، به صورت فوق‌العاده سریع ذخیره و اجرا می‌نماید.
دیسک/هارد (Disk/HardDisk)
از هاردها در سرور برای ذخیره‌سازی اطلاعات استفاده می‌شود. از انواع هاردها می توان به هارد دیسک معمولی (Hard Disk Drives – HDDs)، هارد SSD یا درایو حالت جامد (Solid State Drives – SSDs) و یا حافظه NVMe نام برد. هاردها درواقع حافظه های دائمی هستند که برای ذخیره‌سازی فایل‌ها، بانک‌های اطلاعاتی، سیستم عامل و سایر برنامه‌ها استفاده می‌شوند.
کارت شبکه (Network Interface Card – NIC)
کارت شبکه یا NIC، واسطی است که به سرور امکان اتصال به شبکه را می‌دهد. این کارت به سرعت و اتصال پایدار سرور با شبکه کمک می‌کند و ارتباط بین سرور و دستگاه‌های دیگر را فراهم می‌نماید.
منبع تغذیه (Power Supply Unit – PSU)
منبع تغذیه، برق مورد نیاز سرور را تامین می‌کند. این قسمت مسئول تامین برق تمامی قطعات سرور است و باید قدرت و پایداری کافی را برای سازگاری با نیازهای سیستم داشته باشد.
منبع تغذیه 24 ولت اشنایدر مدل SpaceLogic PS-24V
سیستم خنک‌کننده (Cooling System)
سیستم خنک‌کننده در سرور برای حفظ دمای مناسب قطعات و جلوگیری از افزایش دما و تاثیر آن بر عملکرد سرور استفاده می‌شود. سیستم خنک‌کننده شامل فن‌ها، سیستم‌های خنک‌کننده مایع (Liquid Cooling) و سایر روش‌های خنک‌کنندگی است.
کیس و قطعات فیزیکی (Chassis and Physical Components)
کیس سرور، قطعات داخلی سرور را داخل خود جای داده و از آنها محفاظت می‌کند. همچنین برای سازماندهی و نصب قطعات هم استفاده می‌شود. کیس شامل قاب‌ها، پنل‌ها، رک‌ها، کابل‌ها و دیگر قطعات فیزیکی سرور است.
در نهایت، بسته به نوع و کاربرد سرور، ممکن است اجزاء دیگری نیز وجود داشته باشد مانند کارت گرافیک (Graphics Card) در سرورهای گرافیکی یا کارت RAID (RAID Card) برای اتصال درایوهای RAID. همچنین، اجزاء یک سرور قابل ارتقا است و تنظیمات مختلفی می‌تواند داشته باشد تا به نیازهای خاص یک سازمان یا کاربر پاسخ دهد.
جمع‌بندی: بررسی کامل سرور چیست
در این مقاله به سوال سرور چیست پاسخ دادیم. به طور خلاصه، سرور یک کامپیوتر بسیار قدرتمند است که در تمام ساعات شبانه‌روز به اینترنت متصل است و چندین سرویس‌گیرنده را پوشش می‌دهد. وظیفه سرور دریافت درخواست از کلاینت (سرویس‌گیرنده)، پردازش درخواست در کمترین زمان ممکن و پاسخ به آن است. سرورها می‌توانند ویژگی‌های مختلفی ارائه‌دهند که در اصطلاح به آنها سرویس می‌گوییم. از جمله سرویس‌ها می‌توان به اشتراک‌گذاشتن داده یا منابع میان چند کلاینت و انجام محاسبات درخواست شده اشاره کرد.
انواع سرور از نظر نوع تخصیص منابع به سرور اختصاصی، سرور مجازی و هاست اشتراکی تقسیم می‌شوند. که هرکدام از این سرورها در شرکت‌های میزبانی وب به کاربران ارائه می‌شوند.
